Binnenstad

5.2 Het Beschermd stadsgezicht

Een groot deel van het plangebied van het bestemmingsplan Binnenstad is op grond van artikel 35 van de Monumentenwet aangewezen als Beschermd stadsgezicht. In bijlage 1 is de toelichting bij het aanwijzingsbesluit opgenomen. Deze aanwijzing is een erkenning van het bijzondere historische karakter van de binnenstad van Deventer. De bedoeling van de aanwijzing is om deze bijzondere historische karakteristieken te behouden en nadrukkelijk een plaats te geven in toekomstige ontwikkelingen.

In overeenstemming met het gestelde in de Monumentenwet wordt de aanwijzing van het Beschermd stadsgezicht in het bestemmingsplan geïntegreerd. Dit gebeurt op een zodanige wijze dat de hoofdstructuur van de binnenstad in stand blijft en de functionele ontwikkeling aansluit bij de historische ontwikkeling. Dit betekent dat de van oudsher aanwezige maatvoering, de hoogte van de gebouwen en de verticale geleding van de gevels het uitgangspunt vormen voor nieuwe ontwikkelingen in de binnenstad. Dit geldt ook voor de aanwezige variatie in gebouwen evenals de straatprofielen en de groen- en pleinstructuren.

Het beschermende beleid ten aanzien van de cultuurhistorische en ruimtelijke waarden is niet bedoeld om het bestaande beeld volledig vast te leggen. De Monumentenwet voorziet hier al voor een belangrijk deel in door de beschermende regeling voor individuele rijksmonumenten. Voor het bestemmingsplan is het meer de taak om de beeldbepalende gebiedswaarden te beschermen en in dat kader een regeling te bieden voor waardevolle elementen van de niet als rijksmonument aangewezen bebouwing, de onderlinge samenhang en variatie in de bebouwing en de gehele stedenbouwkundige structuur.

Deze structurele kenmerken van het Beschermd stadsgezicht zijn vastgelegd. Tevens zijn de marges aangegeven waarmee op ontwikkelingen in de planperiode kan worden ingespeeld, zonder dat de structurele kenmerken worden aangetast.

Binnen het gevarieerde gebied van de binnenstad zijn de belangen van het Beschermde stadsgezicht niet overal gelijk. De historisch ruimtelijke waarderingskaart (zie navolgende figuur) geeft daar een beeld van. Deze kaart is opgesteld door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (tegenwoordig Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en maakt deel uit van het aanwijzingsbesluit van het Beschermd stadsgezicht Deventer van 1988. De indeling van deze kaart is leidend voor de regeling van dit bestemmingplan.

De historisch ruimtelijke waarderingskaart laat een driedeling zien in de te beschermen niveaus. Deze driedeling is maatgevend voor het beschermingsniveau dat in het bestemmingsplan wordt gehanteerd. Voor nieuwbouw op bestaande bouwlocaties geldt dat in ieder geval aangesloten moet worden bij het bestaande beschermingsniveau. Voor eventuele open plekken geldt dat in ieder geval aansluiting gezocht moet worden bij het beschermingsniveau dat geldt in de directe omgeving.

• Beschermde gevelwand klasse 1: rooilijn, bebouwingsschaal en historisch bebouwingsbeeld worden aangegeven. De situering van de bebouwing is van belang evenals de schaal, de hoofdvorm en het ritme van de bouwmassa én de architectuur van het pand; in deze gevelwanden zijn de vele monumenten de leidraad;
• Beschermde gevelwand klasse 2: rooilijn en bebouwingsschaal zijn bepalend, evenals de hoofdvorm en het ritme van de bebouwing, maar niet zozeer het uiterlijk van het individuele pand;
• Beschermde gevelwand klasse 3: alleen de rooilijn c.q. de situering van de bebouwing is historisch van belang. Wat niet betekent dat alles hier kan wat betreft bebouwing. De schaalmogelijkheden van bebouwing worden getoetst aan het bebouwingsbeeld van het Beschermd stadsgezicht van Deventer en aan de waarde en betekenis van de aangrenzende openbare ruimte.

Historisch ruimtelijke waarderingskaart (bron: RDMZ 1986)

Voor de bebouwing die is onderverdeeld in één van de drie klassen, gelden bepalingen die betrekking hebben op de rooilijn, de bebouwingsschaal en het historisch bebouwingsbeeld. Deze bepalingen worden bij de bestemmingsbeschrijving 'Beschermd stadsgezicht' nader uitgewerkt en toegelicht.