Lettele 2009

5.1.1.1 Prehistorie

Er zijn in het bestemmingsplangebied geen vondsten of archeologische vindplaatsen uit de prehistorie bekend. Dit betekent niet dat er met zekerheid geen prehistorische vondsten of vindplaatsen aangetroffen kunnen worden. In het westen van het bestemmingsplangebied liggen twee relatief hoger gelegen delen in het landschap (ter hoogte van Bathmenseweg 43 en de Rooms Katholieke Kerk). Op vergelijkbare locaties elders in Deventer zijn vindplaatsen uit alle perioden tussen het mesolithicum en de (laat) Romeinse tijd aangetroffen.

5.1.1.2 Middeleeuwen

Er zijn in het bestemmingsplangebied geen vondsten of archeologische vindplaatsen uit de middeleeuwen bekend. Wel liggen de buffers van twee middeleeuwse boerderijen in het bestemmingsplangebied. Rond historische boerderijen van voor 1800 wordt een bufferzone van 100 m aangegeven waarin oudere voorgangers en bijgebouwen van de boerderij worden verwacht. Ter hoogte van Bathmenseweg 43 ligt de historische boerderij Groot Koerkamp met een eerste vermelding uit 1399. Tijdens de Reformatie, toen de katholieke diensten in het geheim gehouden moesten worden, was Groot Koerkamp een schuilkerk.

Ter hoogte van Oerdijk 142 ligt de boerderij Wichink – Schotwillems, eveneens voor het eerst vermeld in 1399. In 1961 werd de historische boerderij gedeeltelijk afgebroken en vernieuwd.

5.1.1.3 Nieuwe tijd

Ter hoogte van Bathmenseweg 35 staat de Rooms Katholieke kerk. Rond 1819 werd een perceel bij de historische boerderij Groot Koerkamp ter beschikking gesteld voor de bouw van een kapel in Lettele. In 1855 werd Lettele een zelfstandige parochie. In 1894 werd een nieuwe kerk ontworpen, die er nu nog staat.

Ter hoogte van Oerdijk 105 lag de boerderij Timmer Evertshuis. De boerderij wordt voor het eerst vermeld in 1656. In 1953 brandde de boerderij af, maar werd daarna weer opgebouwd.

Historische elementen Lettele 2009

5.1.1.4 Verwachting, selectie

Het bestemmingsplangebied ligt in een gebied dat voornamelijk een lage en matige archeologische verwachting heeft. Het dorp Lettele ontstond pas na de bouw van de kerk eind 19de eeuw. In het westen van het bestemmingsplangebied zijn twee kopjes in het landschap aanwezig met een middelhoge archeologische verwachting. Op één van deze kopjes staat de Rooms Katholieke Kerk uit 1855. In het bestemmingsplangebied liggen geen historische boerderijen, maar wel de buffers van twee middeleeuwse boerderijen en één boerderij uit de nieuwe tijd. Deze bufferzones hebben een middelhoge verwachting.

Alle gebieden die op basis van de verwachtingskaart een hoge en middelhoge verwachting hebben zijn in het bestemmingsplan opgenomen met de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologisch verwachtingsgebied'. Voor de voorwaarden die hierbij van toepassing zijn, wordt verwezen naar de planregels.

Archeologische verwachting 'Lettele 2009'

5.1.2.1 Rijks- en gemeentelijke monumenten

In Lettele is de kerk met sacristie aan de Bathmenseweg 37 aangewezen als gemeentelijk monument.

5.1.2.2 Beschermd dorpsgezicht

In 2001 is het kerkelijk gebied van Lettele door het college van Burgemeester en Wethouders aangewezen als beschermd gezicht. Het beschermd gezicht wordt begrensd door de Oerdijk aan de zuidkant, de Bathmenseweg aan de oostkant, de toegangsweg tot Groot Koerkamp aan de noordkant en door Het Ommetje aan de westkant. Onderdeel van het gebied zijn de kerk, de pastorie, de basisschool, het pand aan Oerdijk 41 en de begraafplaats.

In 1820 werd op aanwijzing van koning Lodewijk Napoleon een kapel in Lettele opgericht. Deze kapel heeft waarschijnlijk even ten westen van het huidige kerkhof gestaan, ten oosten van de boerderij Groot Koerkamp. In deze boerderij werd voor de komst van de kapel de mis opgedragen. De kapel was onderdeel van de parochie Colmschate. In 1827 kwam het kerkhof bij de kapel tot stand. Dit is er nog steeds, wel werd het in 1983 uitgebreid.

De gemeenschap rond de kapel groeide, waardoor in het midden van de 19e eeuw de behoefte aan een eigen kerk en een eigen parochie ontstond. In 1854 kwam er toestemming voor het afsplitsen van de parochie Lettele van de parochie Colmschate. Als westgrens werd het nog te graven kanaal gehanteerd.

De nieuwe kerk werd voltooid in 1856. Ook deze kerk stond ten westen van de begraafplaats.

In 1892 werd geconstateerd dat de kerk slecht gebouwd en zo bouwvallig was dat men voor de bouw van een nieuwe kerk ging collecteren. In 1893 was het ontwerp van architect G. te Riele gereed, in de toen voor katholieke kerken gebruikelijke neogotische stijl.

In 1938 werd een katholieke lagere school 'Sancta Maria' gebouwd tussen de kerk en het kerkhof.

In 1940 werd de nieuwe pastorie voltooid, beeldbepalend gelegen op de hoek van Oerdijk en Bathmenseweg. De tuin kreeg een bij de architectuur van het pand passende omheining bestaande uit een laag muurtje met opgemetselde poeren en een hek met spijlen daartussen.

Nog steeds vormt het gebied met kerk, school, pastorie en begraafplaats het middelpunt van het dorp. De kerktoren is al van verre zichtbaar en staat als een baken in het landschap. Vooral de pastorietuin en het kerkhof zijn mooi ingegroeid. Het kerkhof is bijna volledig omgeven door een beukenhaag. Op het kerkhof staan twee treurbeuken. Direct ten noorden van de begraafplaats loopt een eiken laan en aan de zuidkant wordt het toegangspad gemarkeerd door een groep eiken. Ten westen van het kerkhof staat een rij berken die langs de school doorloopt tot bij de kerk. De verdere inrichting van het gebied tussen kerkhof en kerk vormt een negatief element in het gebied, dit zou sterk verbeterd kunnen worden.

In de pastorietuin staat aan de Oerdijk een groep beuken. De mooiste boom is de monumentale rode beuk naast de pastorietuin, op de hoek van Oerdijk en Bathmenseweg. Deze staat op de lijst van Monumentale Bomen in Nederland.

Het beschermd dorpsgezicht is in het bestemmingsplan opgenomen als dubbelbestemming 'Waarde - Beschermd dorpsgezicht'.

5.1.2.3 Cultuurhistorische waardevolle bebouwing en elementen

In Lettele is de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing met name te vinden binnen het hierboven beschreven beschermde dorpsgezicht. Hierbuiten zijn het zandpad aan de Schotwillemsweg en het zicht op Lettele komend vanuit Deventer op de Oerdijk en andersom aan te merken als cultuurhistorisch waardevolle elementen.

De cultuurhistorisch waardevolle elementen zijn niet opgenomen als dubbelbestemming of aanduiding in het bestemmingsplan. Het zandpad aan de Schotwillemsweg wordt in het bestemmingsplan wel aangeduid met een aparte aanduiding 'specifieke vorm van verkeer - onverharde weg'.