Havenkwartier

2.6 Bescherming van de identiteit van het Havenkwartier

Functiemenging plus is voorwaardenscheppend voor het Havenkwartier. Er is echter meer nodig om het gebied blijvend als de Deventer' broedplaats voor wonen, werken en cultuur te laten fungeren. Dat meerdere schuilt in de normering van de gebiedskarakteristiek. De regels en de verbeelding van het bestemmingsplan moeten tot uitdrukking brengen dat in het Havenkwartier alles kan en mag, als dat maar niet leidt tot louter alledaagse concepten. Om die reden gaat de bestemmingsregeling uit van de bestemming 'Gemengd'. Binnen die bestemming is de bandbreedte van de toegelaten functies zo breed mogelijk gehouden. Dat betekent dat door elkaar en naast elkaar bedrijvigheid, wonen, cultuur en ontspanning, detailhandel, dienstverlening en horeca mogelijk is. Aan die waaier van gebruiksmogelijkheden stelt het bestemmingsplan zo weinig mogelijk belemmeringen.

Anderzijds bevat het plan wel de noodzakelijke toevoegingen om te voorkomen dat bepaalde functies toch te veel gaan neigen naar de gangbare stedelijke concepten of te dominant, respectievelijk te sfeerbepalend worden het Havenkwartier. Die toevoegingen betreffen de functies detailhandel, dienstverlening en kantoor. In de planregels is opgenomen dat de functie detailhandel in het algemeen, en de functies dienstverlening en kantoor vanaf een bruto vloeroppervlak van 500 m² of meer, uitsluitend mogen gebruikt voor het zogenaamde 'economisch cluster'. Voor dit begrip is aangesloten bij de begripsbepalingen uit de structuurvisie detailhandel voor de broedplaats. Concreet verstaat het plan onder 'economisch cluster':

• bedrijfsmatige activiteiten op het gebied van de niet- dagelijkse artikelensector,
• creatieve en experimentele bedrijvigheid in de hoofdsectoren:
  • 1. kunsten;
  • 2. media en entertainment;
  • 3. creatieve zakelijke dienstverlening;
  • 4. ambachtelijke bedrijvigheid voor zover artistieke vaardigheden en unieke inhoud voorop staan.

Ook andere dan deze activiteiten zijn toegestaan, maar dan uitsluitend via een afwijkingsbevoegdheid. Het criterium voor toepassing van deze bevoegdheid is dat de activiteit voldoet aan wat het plan verstaat onder de 'leefomgeving Havenkwartier Deventer'. Dat begrip is omschreven als 'een stedelijke leefomgeving met een onconventionele en patroondoorbrekende mix van wonen, werken en cultuur'. Onconventioneel wil zeggen dat de functionele mix van het Havenkwartier volstrekt ongewoon is, want ongebruikelijk en experimenteel. Bovendien is ze vooruitstrevend en vernieuwend. Het patroondoorbrekende karakter bestaat eruit dat het Havenkwartier nu juist niet is opgebouwd volgens het gangbare stedenbouwkundige patroon dat de moderne stad typeert, waarin programma, schaal en fysieke verschijningsvorm van de functies wonen, werken, cultuur en voorzieningen op een voorspelbare en herkenbare wijze zijn vormgegeven, zowel afzonderlijk als in hun onderlinge verhouding tot elkaar. Dit betekent overigens niet dat de meer gebruikelijke woon- werk en cultuurvormen per definitie taboe zijn in het Havenkwartier. Ook die zijn op zichzelf inpasbaar in het concept, mits zij naar schaal, type of connectie de onconventionele en patroondoorbrekende mix ondersteunen en niet domineren.

Met de begrippen 'economisch cluster' en 'leefomgeving Havenkwartier Deventer' geeft het bestemmingsplan de extra geur en kleur aan de stedelijke functies die ook in het Havenkwartier voorkomen, maar die - wanneer zij op de gangbare wijze in praktijk worden gebracht - het concept van het Havenkwartier verdunnen of zelfs verstikken. Bij toepassing van de afwijkingsbevoegdheid valt op voorhand niet aan te geven wat exact onder 'leefomgeving Havenkwartier Deventer' moet worden verstaan. Hier moet het bevoegd gezag teruggrijpen op het Ontwikkelingsplan. Dat plan vormt immers de stedenbouwkundige en programmatische onderlegger van het bestemmingsplan.

Het bestemmingsplan geeft daarnaast bescherming aan het concept voor het Havenkwartier, doordat het de openbare ruimte aan de Scheepvaartkade geheel betrekt in het gemengde concept. Op de gronden met de gemengde bestemming laat het bestemmingsplan toe dat alle functies die binnen het bouwvlak zijn toegestaan, ook daarbuiten mogelijk zijn, zij het met enige restricties voor wat betreft het bouwen van gebouwen en andere bouwwerken. Dat gemengde programma is daarnaast 'uitgerold' over het water van de eerste havenarm. Daaraan is namelijk niet alleen een functie voor het scheepvaartverkeer toegekend, maar ook de mogelijkheid voor het afmeren van schepen waarop culturele en maatschappelijke activiteiten plaats mogen vinden.

Tenslotte is op de gronden waarop sprake is van gevestigde rechten, zo nodig een wijzigingsbevoegdheid gelegd die inhoudt dat de gronden op termijn mee kunnen draaien in het programma voor het Havenkwartier. Ter voorkoming dat die gronden in hun gebruiksfuncties verder afwijken van het gewenste eindbeeld, is daaraan een maatbestemming gegeven die is afgestemd op respectering van de bestaande rechten.

De gebruikers van het Havenkwartier krijgen een heel bijzonder woon- en leefgebied tot hun beschikking. Het is een gebied dat functiemenging plus tot uitgangspunt heeft. Een gebied dat getypeerd wordt door termen als 'stoer wonen', 'vrijplaats' en 'havenatmosfeer'. Wie zich daarin als werker en/of bewoner vestigt, weet én accepteert dat in dat bijzondere woon- en leefgebied nu juist de charme van het gebied schuilt. De blijvende bescherming van dat bijzondere karakter van het Havenkwartier is het hoofddoel van dit bestemmingsplan.