Boxbergerweg 60

3.3 Cultuurhistorie en Monumenten

De geschiedenis van het (plan)gebied

De beide landgoederen Het Overvelde en De Hoek vormen een aanééngesloten gebied ten oosten van de Boxbergerweg, tussen de Verlengde Randerstraat aan de zuidkant en de gemeentegrens aan de noordkant. Het gebied wordt gekenmerkt door een afwisseling van bosgebieden en landbouwgronden waarin oude lanen, diverse monumentale bomen en enkele waterpartijen nog herinneren aan de vroegere parkaanleg. Beide huizen dateren vermoedelijk uit het begin van de 19e eeuw. Ze werden gebouwd door gegoede burgers op het terrein van een al aanwezige boerderij. Gedeelten van de bijbehorende gronden kregen een parkachtige aanleg met, zoals dat later in de bij verkoop uitgegeven brochures staat: 'lommerrijke wandelingen en waterpartijen'. Verder was er bij dergelijke huizen altijd een boomgaard en een moestuin met kassen en vaak een oranjerie.

Cultuurhistorie

Het huidige huis Het Overvelde, een rijksmonument, dateert waarschijnlijk uit 1802. Het is een groot rechthoekig, wit geschilderd pand onder een afgeknot schilddak met schoorstenen op de vier nok-hoeken. Een lange oprijlaan loopt vanaf de Raalterweg vrijwel recht op het huis af. Voor het huis langs loopt een laan evenwijdig aan de Raalterweg. Ten westen van deze laan en ten noorden van de oprijlaan lag vroeger een omgracht terrein, circa 45 graden gedraaid ten opzichte van deze lanen. De noord-west arm van de gracht had een halfronde uitstulping. Zowel op de kadastrale minuut uit 1823/1832 als op de topografische kaart van 1848 is deze gracht aangegeven en staat er binnen de gracht geen bebouwing. Mogelijk lag hier de moestuin en/of boomgaard. Op de topografische kaart van 1907/1911 is op een deel van het terrein een boomgaard aangegeven. De gracht is dan verdwenen, maar de halfronde uitstulping is als vijver nog aanwezig. Dit is de huidige vijver in het bosgebied ten noord-westen van het huis. Het FAMILIEGRAF van de Van Coeverdens ligt aan de rand van deze vijver onder een prachtige treurbeuk (genomineerd voor de gemeentelijke bomenlijst). Het is een eenvoudige staande steen met zwarte letters, binnen een omheining van natuurstenen paaltjes met kettingen.

Het erfensemble is markant gelegen aan de Boxbergerweg. Het heeft een traditionele opzet van hoofd- en bijgebouwen, een voorerf met siertuin, een moestuin en een open achtererf. Het erf is ontstaan aan de noordzijde van de weg, maar is in de loop van de tijd aan de zuidzijde uitgebreid. Het ensemble van opstallen is karakteristiek Sallands. De drie houten schuren aan de noordzijde dragen positief bij aan het erfensemble maar zijn historisch niet bijzonder waardevol. De gemetselde vleeskuikenschuur is niet typisch Sallands en sloop draagt bij aan de ruimtelijke kwaliteit.

De kapberg op het achtererf is waardevol door de situering op het achtererf, de architectuur en de materialisering.

Karakteristiek is de weg die over het erf loopt.

Conclusie

Het voorliggende bestemmingsplan behoudt de bestaande bebouwing gedeeltelijk in haar karakteristieke ensemble en vorm. Daarnaast biedt het bestemmingsplan de mogelijkheid een nieuwe woning te bouwen. Kenmerk van 't Overvelde is de verspreide situering van de boerderijen met hun erfinrichting. Het nieuwe geheel zal één erfensemble moeten vormen. Door de uniforme verharding wordt de suggestie gewekt dat het erf doorloopt achter de huidige bebouwing, waardoor het gevoel van één erf bestaat. Voor het behoud van het erfensemble en de structuur van het landgoed blijft de informele toegang tot het landgoed over het erf behouden.

Op deze wijze wordt de cultuurhistorische waarde van het erf beschermd.