Zandbelterbrug Schalkhaar

Huidige situatie

De raamontsluiting van het buitengebied van Deventer-Oost wordt gevormd door de provinciale wegen Deventer-Raalte (N348), Raalte-Heeten-Holten (N332) en Deventer-Holten (N344).

Raamontsluiting buitengebied Deventer Oost (bron Google maps)

Binnen dit raamwerk zijn enkele erftoegangswegen gelegen die vanuit een radiale structuur sterk gericht zijn op de stad Deventer, zoals de Spanjaardsdijk en de Oerdijk en verder de Bathmenseweg, die een belangrijke verbindingsweg is in de relatie Heeten-Lettele-Bathmen. Verkeerskundig worden deze wegen aangeduid met erftoegangsweg type I. Op deze wegen overheerst de verkeersfunctie. Deze wegen zijn ook als zodanig ingericht en er liggen vrijliggende fietspaden langs, die een utilitaire en recreatieve functie hebben. Op alle overige erftoegangswegen in het gebied overheerst de verblijfsfunctie. Deze wegen vormen de haarvaten van het verkeerskundige systeem.

De Spanjaardsdijk heeft een belangrijke functie voor de verkeersafwikkeling binnen dit gebied. Deze weg kruist het Overijssels Kanaal ter hoogte van de cluster woningen van de Zandbelterbrug.

Het gebruik van de Spanjaardsdijk wordt voor het vracht- en landbouwverkeer sterk beperkt door de aslastbeperking van 4,8 ton op de Zandbelterbrug. Voorts is het dwarsprofiel voor het verkeer op de brug niet breder dan 3,80 m. In de praktijk betekent dit dat er slechts één voertuig tegelijk over de brug kan rijden. Ook dit beperkt de verkeersafwikkeling op de Spanjaardsdijk.

Van deze beperking heeft bijvoorbeeld het zware militaire verkeer afkomstig van het militaire complex aan de Spanjaardsdijk last. De meeste directe verbinding met het hoofdwegennet is de route via de Spanjaardsdijk naar de N348. Door de aslastbeperking op de Zandbelterbrug is een deel van het militaire verkeer echter gedwongen een andere route te volgen. Deze route volgt veel langer de erfontsluitingwegen voordat een gebiedsontsluitingsweg wordt bereikt en doorsnijd daardoor een groot deel van het verblijfsgebied. Dit verkeer zorgt ook al enige jaren voor klachten over hinder in de kern Lettele.

Ook de verkeersveiligheid is ter plaatse van de Zandbelterbrug een belangrijk knelpunt. Ter hoogte van het cluster woningen van de Zandbelterbrug en op de Zandbelterbrug is over een lengte van ca. 200m geen vrijliggende fietsvoorziening aanwezig. Dit betekent dat ook fietsers van dezelfde krappe ruimte op de ophaalbrug gebruik moeten maken om het kanaal te kunnen oversteken. Daarnaast veroorzaakt de haakse ligging van de brug over het kanaal voor scherpe hoeken in het wegtracé met de aansluitende wegvakken, hetgeen ook niet bijdraagt aan de verkeersveiligheid ter plaatse.

De Zandbelterbrug met haar smalle wegprofiel en aslastbeperking van 4,8 ton

Langs het Overijssels Kanaal ligt op de Oostelijke Kanaaldijk een vrijliggend recreatief fietspad (onderdeel van het fietsroutenetwerk Salland, knooppunt 87). Dit pad kruist de Spanjaardsdijk ter hoogte van de Zandbelterbrug. Door gebruikers en bewoners wordt deze kruising als onveilig ervaren vanwege de (potentiële) conflicten met het (zware) gemotoriseerde verkeer op de Spanjaardsdijk. In het kader van de verkeersveiligheid vraagt ook deze situatie om een aanpassing.

Kruising van recreatief fietspad op de oostelijke kanaaldijk met de Spanjaardsdijk ter hoogte van de Zandbelterbrug

Toekomstige situatie

In maart 2010 heeft de gemeenteraad van Deventer haar voorkeur uitgesproken voor alternatief 1b. In dit alternatief wordt de bestaande Zandbelterbrug gehandhaafd en blijft deze op haar huidige locatie liggen. Ten noorden van de bestaande brug wordt een nieuwe brug aangelegd. De huidige Zandbelterbrug wordt exclusief toegankelijk gemaakt voor fietsers, voetgangers, ruiters en skaters. De nieuwe brug wordt exclusief voor het gemotoriseerde verkeer.

Schematische weergave nieuwe situatie

Door de aanleg van een nieuwe brug voor gemotoriseerd verkeer zonder aslastbeperking wordt de barrièrewerking van de Zandbelterbrug voor het (zware) vracht- en landbouwverkeer opgeheven. Deze voertuigen hoeven niet langer een alternatieve route te kiezen. Het (zware) vracht- en landbouwverkeer kan door de realisatie van deze nieuwe brug op een snelle en veilige manier de gebiedsontsluitingweg, de N348, bereiken.

Het gevolg van deze ingreep is dat het (zware) vracht- en landbouwverkeer niet langer over de erfontsluitingswegen door het buitengebied van Deventer-Oost hoeft te rijden. Dit komt de rust in dit gebied ten goede en verbetert ook de verkeersveiligheid in dit gebied. De hinder en overlast van het (zware) vracht- en landbouwverkeer in een groot deel van het Deventer buitengebied zal daardoor afnemen.

Tegenover een afname van het vrachtverkeer in grote delen van het buitengebied staat een toename van het vrachtverkeer op de Spanjaardsdijk. Door het opheffen van de aslastbeperking zal de nieuwe brug een aantrekkende werking hebben op het vrachtverkeer. Niet alleen op het bestemmingsverkeer, maar ook op gebiedsvreemd verkeer. Vooral het verkeer richting Heeten krijgt de mogelijkheid de Spanjaardsdijk als sluiproute te gaan gebruiken.

Om de Spanjaardsdijk als sluiproute minder aantrekkelijk te maken worden diverse maatregelen genomen. Op de Spanjaardsdijk wordt de thans geldende wettelijke snelheid van 80 km/h verlaagd naar de bij dit wegtype behorende snelheid van 60 km/h en daarnaast wordt het wegvak ter plaatse van de cluster woningen ingericht als 30 km/h-zone. Deze maatregelen dragen ook bij aan het beperken van de overlast en aan het verbeteren van de verkeersveiligheid ter plaatse.

Door de aanleg van een nieuwe brug voor gemotoriseerd verkeer over het Overijssels kanaal wordt ook de verkeersveiligheid ter plaats van de cluster woningen nabij de Zandbelterbrug verbeterd. Fietsers en andere zwakke weggebruikers hoeven niet langer van dezelfde krappe ruimte op de ophaalbrug gebruik te maken. De historische en monumentale Zandbelterbrug is straks exclusief toegankelijk voor deze groep zwakke weggebruikers.

Bij de aanleg van de nieuwe brug en de aansluiting van deze nieuwe brug op het bestaande wegennet wordt ook extra aandacht besteed aan verkeersveiligheid. Met name het recreatieve fietsverkeer dat hier de Spanjaardsdijk moet oversteken om de fietsroutes langs het Overijssels kanaal te kunnen vervolgen moet de Spanjaardsdijk hier veilig kunnen kruisen. Dit betekent onder andere dat alle weggebruikers die in dezelfde ruimte verkeren, visueel contact met elkaar moeten kunnen hebben. Het gemotoriseerde verkeer zal met gepaste snelheid over dit korte (lengte ca. 250 m), maar kwetsbare wegvak rijden. De hele omgeving moet dit beeld van rust en respect voor de (zwakke) medeweggebruikers oproepen. Elders in Nederland en Europa wordt een dergelijke benadering beschreven onder het begrip “Shared Space”

Bouwtechnisch

Een definitief ontwerp voor de brug is er nog niet. Een belangrijk uitgangspunt is wel dat de gehele locatie van de cluster woningen, de beide bruggen en het zicht op het Overijssels kanaal wordt ontworpen met respect voor de historische en monumentale omgeving.

Referentiebeeld van een brug voor gemotoriseerd verkeer naast een cultuurhistorisch waardevolle ophaalbrug